Kleur speelt een belangrijke rol in ons dagelijks leven. Onze kleine en grote beslissingen worden erdoor bepaald, van wat we aan hebben tot de kleur verf op onze muren. Kleurenpsychologie biedt een leidraad voor het effect van kleuren op menselijk gedrag, maar het blijft lastig. Kleuren hebben allerlei betekenissen en emoties voor ieder van ons op basis van invloeden vanuit de samenleving, cultuur en onze eigen persoonlijkheid. Hoewel een exacte definitie geven voor specifieke kleuren bijna niet mogelijk is, zijn er thema's en trends die in allerlei samenlevingen en omgevingen voorkomen en ons een goed idee geven van de krachtige invloed van kleur.
De psychologische invloed van kleur is zo sterk dat deze kan leiden tot minder criminaliteit, beïnvloeding van onze mening over de effectiviteit van placebopillen en ervoor kan zorgen dat we sneller rijden. En in een samenleving waarin sociale media een ongekende impact hebben, zijn we door kleur geobsedeerd. Trends overspoelen Instagram en Snapchat, en beïnvloeden bijvoorbeeld de snel veranderende mode-industrie als nooit tevoren. Kleuren worden zo populair bij de massa dat ze een naam krijgen zoals Millennial Pink, die zo populair werd dat nieuwsorganisaties zoals CNN rapporteren over de rijzende sterrenstatus ervan. Pantone's kleur van het jaar - Living Coral in 2019 - is een ander goed voorbeeld van de kleurenrage. In de afgelopen 20 jaar heeft de winnende kleur telkens sterke reacties van ontwerpers en consumenten over de hele wereld opgeroepen. Na de bekendmaking beïnvloedt deze de productontwikkeling en inkoopbeslissingen in diverse bedrijfstakken, waaronder mode, woninginrichting en industrieel ontwerp, evenals productverpakkingen en grafische ontwerpen.
Hoe zien wij kleur?
Kleur heeft ongelooflijk veel invloed op ons leven, dus is het interessant te begrijpen hoe wij kleur in onze omgeving precies waarnemen.
Wanneer wij licht waarnemen, heeft dat een biologisch domino-effect. Wanneer licht een object raakt, wordt het deels geabsorbeerd en deels gereflecteerd. Het menselijk oog vangt het gereflecteerde licht op en de golflengte ervan bepaalt welke kleuren wij zien. De golflengtes raken het netvlies achter in het oog. Kegels zijn kleine cellen achter op het netvlies die licht verwerken en een signaal sturen via de optische zenuw naar de hersenen, die de kleur vervolgens labelen en een scala aan associaties en betekenissen vrijgeven.
Niet alle kegels zijn hetzelfde, volgens een artikel op Live Science, "Ongeveer 64 procent ervan reageert het sterkst op rood licht, terwijl ongeveer een derde vooral bij groen licht in actie komt. Nog eens twee procent reageert het sterkst op blauw licht. Daarom reageren we zo sterk op de kleur rood en wordt deze wereldwijd gebruikt bij stopborden, hulpvoertuigen en waarschuwingstekens om onze aandacht te trekken. Groen en blauw zijn de voornaamste kleuren in de natuur. Het welbekende kalmerende effect van deze kleuren wordt bewezen door het feit dat onze jagende en verzamelende voorouders 190.00 jaar ondergedompeld in natuur doorbrachten, een teken dat onze ontvankelijkheid voor deze kleuren een evolutionaire link heeft met onze hedendaagse eigenschappen.
Volgens een onderzoek uitgevoerd door het Brooklyn College en uitgebracht door National Geographic, onderscheiden mannen en vrouwen kleuren op verschillende wijze. Uit het onderzoek bleek dat mannen minder bedreven zijn in het onderscheiden van tinten in het midden van het kleurenspectrum - blauw, groen en geel - en dat ze een iets langere golflengte nodig hebben om dezelfde kleurschakering te ervaren als vrouwen. Langere golflengtes worden geassocieerd met warmere kleuren, wat betekent dat kleuren zoals oranje voor mannen meer rood lijken dan voor vrouwen.
Kleur is een krachtig hulpmiddel in ontwerpen
Deze variaties in het natuurlijke ontwerp, binnen de kleuren waarop we reageren, de manier waarop we licht waarnemen en de verschillende emoties die we koppelen aan bepaalde tinten, beïnvloeden onze alledaagse omgevingen. Op het werk en in het onderwijs is kleur een krachtig middel waarmee stemmingen, motivatie en creativiteit kunnen worden gestimuleerd. Aan de andere kant kunnen verkeerde kleurkeuzes het tegenovergestelde effect hebben met ongewenste emoties zoals stress en afleiding.
Biofiel ontwerp - elementen van de natuur opnemen door multi-zintuigelijke ervaringen zoals houtoppervlakken en organische kleuren en patronen - is een voorbeeld van hoe opzettelijk gebruik van kleur comfort biedt en ideeënstromen stimuleert. In 360 Magazine werd het volgende vermeld: "Biofiel ontwerp helpt mensen het gevoel te krijgen dat er plekken zijn waar ze kunnen verblijven, onderzoeken, gewennen en creëren. Deze voordelen leiden niet alleen tot een sterkere band en samenwerking, maar ook tot vertrouwen in de mogelijkheid te vernieuwen op het werk." In tegenstelling tot kleuren die verzachten en vernieuwen, kunnen kleuren zoals rood schadelijke effecten hebben. Uit onderzoek bleek dat blootstelling aan de kleur rood voorafgaand aan een examen, een aangetoond negatieve impact op de testprestaties van leerlingen heeft.
Denk bij wijze van leidraad voor het ontwerpen van omgevingen eerst aan de sfeer die u wilt creëren alvorens kleur te introduceren in de afwegingen. Of het nu om een vrolijke, opvallende afbeelding of een subtiel gekleurd randje gaat, bouwkundige oppervlakken, zoals CeramicSteel, bieden een breed scala aan kleuropties en -toepassingen. Het samenbrengen van kleuren die betekenisvol zijn voor de lokale cultuur, kleuren die rust brengen en tot creativiteit inspireren, of kleuren die doen denken aan natuurlijke elementen, zijn allemaal manieren waarop de aantrekkelijke invloed van kleur in alledaags ontwerp kan worden benut.